Het weer voorspellen betekent er eerst goed naar kijken

door Kévin Floury

Droogtes, onweersstormen, zware regenbuien… inzicht in het weer is voor landbouwers essentieel. Ze zijn afhankelijk van een juiste observatie en correcte voorspellingen. Gesprek met Louis Bodin, een van de specialisten op dit gebied in Frankrijk.

“Om te voorspellen hoe het weer zich ontwikkelt, wat de natuur gaat doen, moeten we eerst goed naar de weersverwachtingen kijken”, aldus Louis Bodin, weerpresentator en meteoroloog.

Het ‘gezicht van het weerbericht’ in Frankrijk was op 18 maart te gast bij een door Sencrop georganiseerd weerwebinar, waar de deelnemende landbouwers zich verheugden over zijn komst.

Het weer? “Een passie” voor de man die elke week het weer presenteert op de nationale zender. Tientallen jaren ervaring hebben hem, naar eigen zeggen, bescheidenheid geleerd in “een vakgebied dat zijn grenzen heeft”.

Landbouwers worden geconfronteerd met de uitdagingen van het weer

Het komt geregeld voor dat bedrijven in de zomer ernstige hagelschade oplopen of vroeg in het voorjaar zwaar door vorst worden getroffen. Een terugkerende vraag voor landbouwers is dan ook hoe ze het weer zo goed mogelijk kunnen voorspellen om efficiënt te anticiperen en hun gewassen te beschermen. Het weerbericht en weersvoorspellingen zijn essentieel.

Er bestaan verschillende meteorologische modellen om het weer te voorspellen. Op de vraag: “Weet u welke voorspellingsmodellen de basis vormen van weer-apps en websites?”, antwoordde 70% van de deelnemers: “Nee”. Dat wekte geen verbazing bij de meteoroloog, die erkent dat mensen over het algemeen “weinig weten over de achtergrond van weersvoorspellingen”. Bekende meteorologische modellen zijn onder meer het Amerikaanse GFS, het Zwitserse meteoblue en Franse modellen als ARPEGE en AROME. Deze modellen verschillen van elkaar, ook in het dagelijkse gebruik, en leveren niet dezelfde voorspellingen op. En op lokaal niveau zijn de verschillen zelfs groter.

Maar “waarom verschillen deze modellen zo veel van elkaar?”, vroeg wijnbouwer en weeramateur, Nicolas Ragot. De reden is dat deze modellen verschillende berekeningen en of algoritmes gebruiken. “Ze verschillen in functie van het land waar ze worden gebruikt”, aldus Louis Bodin. “Afhankelijk van de omstandigheden kan een model meer of minder efficiënt zijn”, legt de weerdeskundige uit. Hij wijst op bijvoorbeeld de invloed van oceanen of gebergten op lokale weersvoorspellingen. Voor Frankrijk moet op nationaal niveau rekening worden gehouden met heel verschillende invloeden: “de invloed van de Atlantische oceaan, het continent en de Middellandse Zee. Alles komt samen. Juiste voorspellingen doen in Engeland is een stuk eenvoudiger dan in Frankrijk”, stelt de meteoroloog. Louis Bodin benadrukt het belang van het meewegen van deze invloeden: “Het is belangrijk om echt de tijd te nemen, om goed te kijken welk model voor een bepaald gebied, een bepaalde zone, efficiënter zal zijn dan de andere.” Dat inzicht vereist tijd, analyses en observatie.

Is meteorologie een betrouwbare wetenschap?

“Nee, niet 100%”, erkent de weerdeskundige, die toegeeft er bij het schrijven van zijn weersberichten “gemiddeld elke 30 dagen 1 dag naast te zitten”. “Dat kan soms slecht kan uitpakken, bijvoorbeeld voor landbouwers. Maar het is helaas niet anders. We proberen fouten tot een minimum te beperken”, benadrukt Bodin tijdens de conferentie. De eerste stap blijft altijd observeren, met weerstations, vliegtuigen en speciale satellieten. Andere hulpmiddelen worden gebruikt om voorspellingen te verfijnen. Denk bijvoorbeeld aan de weerballonnen, die in de atmosfeer gegevens verzamelen over temperatuur en luchtvochtigheid. “We kunnen alleen een goede voorspelling doen als we weten wat voor weer het is overal op de planeet. Alles hangt met elkaar samen”, voegt Louis Bodin toe. “Het is de wisselwerking tussen de observaties en de kracht van de berekeningen die ervoor zorgt dat computers kaarten met weersvoorspellingen kunnen maken”, legt de weerman uit.

Onderzoek door Sencrop verduidelijkt de betrouwbaarheid van weermodellen

“Het weerbericht is onze dagelijkse realiteit. We kijken er een paar keer per dag naar en soms mopperen we erop. We zouden willen dat het nauwkeuriger was”, zegt Nicolas Ragot, wijnbouwer.

De weeramateur gebruikt zijn eigen observaties (op basis van gegeven van zijn verschillende weerstations) en de meteorologische modellen. “Anticiperen is essentieel voor de wijnbouw. Bijvoorbeeld als ik flinke vorstperiodes zie aankomen”, legt de wijnbouwer uit. Je moet er ook op bedacht zijn “niet het model te kiezen dat meer mooi weer voorspelt dan een ander model”, waarschuwt hij.

Onderzoek van Sencrop over januari dit jaar toont aan hoe betrouwbaar de voorspellingen van meteorologische modellen zijn. Voor het rapport zijn de gegevens van Sencrop-weerstations vergeleken met de voorspellingen van de verschillende modellen. “We hebben aan elk criterium een score toegekend. Voor de temperatuur bijvoorbeeld, hebben we steeds het verschil gemeten tussen voorspelling en werkelijkheid”, aldus Kévin Guilbert, verantwoordelijke voor de Sencrop-app en voor het onderzoek.

“Geen van de modellen is beter dan de andere, het hangt helemaal van het gebied af. We hebben gezien dat het model AROME, eigendom van Météo France, goed scoort ten aanzien van temperatuurvoorspellingen op korte termijn in Champagne-Ardennes, maar het wat minder goed doet voor het westen van het land. Het Nederlandse model Harmonie is beter geschikt voor Midden- en West-Frankrijk.”

Voor voorspellingen op langere termijn “loopt een Duits model voorop, met een door de tijd heen stabiele betrouwbaarheid” legt de verantwoordelijke voor het Sencrop-onderzoek uit. Het onderzoek, waarin 300 stations in Europa en 10 weermodellen werden vergeleken, bevestigt dat de betrouwbaarheid van een model afhankelijk is van verschillende criteria, zoals de locatie van het landbouwbedrijf, de voorspellingshorizon, het seizoen en zelfs de temperatuur. Met betrekking tot die conclusie weet liefhebber van wind en wolken Louis Bodin één ding zeker: “Alle landen zijn gebaat bij observaties en willen over steeds volledigere en betrouwbaardere voorspellingen kunnen beschikken.”

Goed nieuws voor het weerbericht van morgen?